3/10. Bài Viết Ngày 30 tết.

Tôi kể chuyện cuối năm ngày tôi còn nhỏ. Bây giờ ai đọc chắc lại tưởng tôi kể chuyện cổ tích mất! Thật vậy, mới đấy mà chỉ ngồi nghĩ lại thôi đã tưởng tượng ra cái cảnh mà thế hệ trẻ không sao có thể tin nổi.

Cần gì nói cho xa, chỉ nói tới cách tắm rưả, gội đầu thôi, bây giờ kể lại mà nghe đã tưởng như thời cổ nào đó xa xưa ở quê mình. Chứ ai lại muốn gội đầu, phải mang mấy trái bồ kết vào bếp nướng cho cháy xém chút rồi mới bỏ vào trong nồi nước với mấy cọng xả, nấu sôi lên rồi mang ra giếng, pha nước lạnh vào và gội.

Dài dòng lắm, thôi ngưng ngay lại không có lại lạc đề. Ngày tôi còn nhỏ, cách nay cũng cỡ nưả thế kỷ. Thôi đằng nào cũng là chuyện cũ, để đọc cho nó có vẻ cổ tích một tí, tôi xin bắt đầu bằng cái giọng văn quen thuộc, cuả những câu chuyện cổ tích mà ông bà mình hay kể lại cho con cháu, khi các cháu nằm vây quanh bà bên manh chiếu giưã sân nhà đêm trăng ngày đó.

Ngày xưả, ngày xưa. Khi gần đến ngày giáp tết, tôi cũng hăng hái phụ giúp cha mẹ tôi dọn dẹp nhà cưả để đón mừng năm mới. Nhà nghèo nên cũng chẳng có gì to tát lắm đâu. Sau muà mưa, chúng tôi xúc đất đắp lại những viả hè sạt lở, hay lối đi bị nước sói mòn, dọn cỏ xung quanh nhà, phát lại cái hàng rào dâm bụt trước ngõ. Nói chung là làm sao để ngó vào nhà thấy khang trang hơn, bớt đi cái vẻ hoang hoá.

Siêng hơn, chúng tôi theo những người lớn vào rừng, tìm cho gia đình cành hoa mai rừng về trưng ngày tết. Gặp khu mai nhiều thì tha hồ mà lưạ xem cành nào nhiều nụ, nhiều lộc. Còn hiếm thì mót đại cành nào cuả ai đó chê. Xong ngồi lặt lá bỏ đi cho nhẹ, rồi lấy củi đốt cái gốc cành mai cho cháy đen thui. Vác về kiếm cái thùng cho nước vô đặt cành mai vào cho nó tươi tỉnh lại, mai mới kiếm lọ đặt lên bàn chờ tết đến coi hoa mai nở.

Chỉ đến 30 tết mới phải lo nhiều việc. Ấm chén phải mang ra rưả lại. Hầy, ngày đó đâu đã có những hoá chất chế biến ra các loại thuốc tẩy rưả này nọ. Để rưả sạch mà trắng bóng, chúng tôi lấy ít tro bếp trộn cát nhiển rồi trộn nước mà chà. Cái khay nhôm, cái bình tích nhôm trở nên sáng trắng bóng. Những cái ly thuỷ tinh cũng trong veo trong vắt, đặt lên bàn cũng cảm thấy sạch sẽ bắt mắt lắm. Rồi lấy cây cột cán chổi cho dài đi khều mạng nhện, bụi bặm trên cao, moi móc quét nhà, giặt mùng, giặt chiếu. Chiều đến, chúng tôi còn phải đi gánh nước đổ đầy các thùng phuy, thau chậu. Me tôi muốn mọi thứ phải đầy tới ngày đầu năm, mà chẳng gì bằng nước, cái này đâu có mất tiền bạc gì mua đâu mà để nó vơi chứ nhỉ? Chỉ hơi mất công đi gánh về đổ cho đầy.

Bàn thờ cũng được phủi bụi, chân đèn, lư hương chùi bóng sáng loá, hoa quả xinh tươi. Hình ảnh trên bàn thờ cũng được lau chùi cẩn thận với cả lòng thành kính.

Dưới bếp cũng phải dọn, vét bớt tro, kê lại kiềng ngay ngắn. Củi đóm cho ngày tết cũng được chúng tôi chẻ sẵn sàng xếp ngay ngắn một chỗ gần bếp. Kỵ nhất là thiếu lưả và cũng kỵ nhất là ngày đầu năm có người đến xin lưả. Ngày đó ba cái diêm quẹt chưa nhiều. Cái quẹt bằng đá lưả, đổ xăng có bấc cho dễ bắt lưả. Vậy mà không hiểu tại sao thời đó người ta vẫn không sắm được, ngày nào cũng phải sai con cầm đèn sang nhà hàng xóm xin lưả về nhóm bếp!

Nhà cha mẹ tôi giầu con nên nghèo cuả. Nghĩ lại những bậc làm cha mẹ nghèo mà đến tết lo cho mỗi đưá con một bộ đồ mới cũng đã tốn bộn tiền. Rồi còn làm sao có bưã cơm đầu năm cho thịnh soạn.

Tôi thường nghe mẹ tôi kể chuyện người ta sống và đón tết như thế nào, để gián tiếp dậy dỗ chúng tôi, những kiêng khem ngày tết mẹ tôi cũng cố thực hành, để cầu mong qua năm gia đình có khá hơn không. Nay ngồi nghĩ lại thấy thương cha, thương mẹ với cảnh cơ hàn năm tháng cũ, nay muốn báo đền, nhưng hỡi ôi các ngài đã không còn!

Ngày 30 năm nay lại về, chúng con viết lại vài dòng tưởng nhớ, và chỉ còn biết thắp nén hương dâng lên tổ tiên, ông bà, cha mẹ với cả một lòng thành kính, biết ơn.

Ngày 30 cuối năm Kỷ Sửu.